نەورۆز یەكێكە لەو بۆنە نەتەوەییانەی كورد كە گرنگیەكی زۆری پێ ئەداو بە لای هەر تاكێكی كورد ولە کۆتای وەرزی زستان و سەرەتای وەرزی بەهاری هەمووساڵێکدا بە پەرۆشەوە چاوەڕێی هاتنی نەورۆز دەكەن بۆ ئەوەی تێیدا شادی و خۆشی خۆیان دەربڕن ،
بەڵام پێش هه‌موو شتێک ده‌بێ بڵێم مێژووی نه‌ورۆز گه‌لێک کۆنتر له ئه‌فسانه‌ی کاوه و زه‌ححاک و ته‌نانه‌ت گه‌لێک کۆنتریشه له ئه‌فسانه‌ی شا جه‌مشێد و ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ سه‌رده‌می کۆن و لە زۆر سەر چاوەدا دەی گێرنەوە بۆ سۆمه‌رییه‌کان چونکه له ئه‌فسانه که‌ونارا‌کانی سۆمه‌ردا، نه‌ورۆز ڕۆژی زیندوو بوونه‌وه‌ی ده‌مووزی(ته‌مووز له بابلدا)یه، که یه‌کێ له خودایانی سۆمه‌ر بووه، که له ئایینی ئیزه‌دیدا به تاووسێ‌مه‌له‌ک ته‌عبیری لێ کراوه و ته‌نانه‌ت لای یارسانه‌کان یا خۆ کاکەییەکان جه‌ژنی نه‌ورۆز گرنگتر له جه‌ژنی خاوه‌ندکاره؛چونکه جه‌ژنی خاوه‌ندکار جه‌ژنێکی ئایینییه به‌ڵام نه‌ورۆز دەکرێت بەڵێم لای گەلی کورد تەواو بۆتە جه‌ژنێکی نه‌ته‌وه‌یی و کورد مافی خۆیەتی ئەو جێژنە وەکو جێژنێکی نەتەوەیی بە هی خۆی بزانێت . سەرەرای ئەوەی کە هەندێک لە نەتەوە هاوسنووریەکانی کوردستان ئەو جێژنە رێزلێدەگرن بەس بە شێوازی جیاواز تر لە کورد.
وە بۆ ساخ کردنەوەو بە هێماکرنی جێژنی نەورۆز ، وەکو جێژنێکی تەواو نەتەوەیی و کوردی رەسەن نابێت ئەو راستیەش بەشارینەوە کە جێژنی نەورۆز پێشینەیەکی دوورودرێژی هەیە وبە یەکێک لە هەرە کۆنترین لە جێژنەکانی مرۆڤایەتی لە سەر رووی زەوی ئەژمار دەکرێت. بە پێی گەلێک لێکۆڵینەوەو وەرد بوونەوە لە سەرچاوەو لێدوان لەو بوارەدا ، ئەو راستیەمان بۆ دەر ئەخات کە جێژنی نەورۆز یان جێژنێکی سەرەتای بەهار لەو شێوازەدا کۆنترین مرۆڤەکانی سەر گۆی زەوی گرتویانە، بەبروای زۆرێک ولە زۆر سەرچاوەدا باس دەکرێت. لەو کاتەوەی مەڕۆڤەکان لە ئەشکەوتەکاندا ژیاون، لە دەستپێکی وەرزی بەهاروبڵاو بوونەوەی تینی گرما لە ئەشکەوتەکانیاندا هاتوونە دەرو لە ناو سەوزەگیاو گوڵ وچیمەن و بن سێبەری داران دڵ خۆش و شادبوون بە گرم بوونەوەو بوژانەوەی بەژیوی ژیانی خۆیان و هەندێک ئاژەڵی رامکراو دەستەمۆ کە بێگومان هەیان بووە،چوونکا دۆستایەتیو نەزیکی مەرۆڤ وهەندێک لە ئاژەڵە ماڵیەکان مێژوویەکی دوورو درێژیان هەیە . رێک وەکو ئەوەی کە بەڵێی سەرەتای بەهار یان خۆ هاوشێوەی ئێستا رۆژی یەکەمی بەهاریان کردووە بە جێژن بەو هۆکارە سەرەتایانەی ژیانی رۆژانەیان . دابەپێی ئاو وهەواو گۆران کاری وەرزاکانی ساڵ پێ ئەچێت زووتر یان درنگ تریش بوو بێ بەڵام هیچ جیاوازیەکو لەو مێژوە کەم ناکاتەوە .خۆ وەکو ئاشکرایە تا ئێستاشی لە گەڵ بێت ئەو بەهارانەی باران و تەرووتوشی زۆرە زۆر کەس لە یەکەم رۆژدا ناچێت بۆ سەیران دوای ئەخات بۆ ڕۆژی دوای یان چەند ڕۆژ دواترو ئەو رۆژە بە شێوازێکی تر پیرۆز ئەکات . وەلە سێزدە بەدەریش دا هەر بەو شێوە . وە لێرەدا بۆ پشت راست کردنەوەی خۆم: و زۆر راو بۆ چوونی کەسانی تریش کە جەژنی نەورۆز دەگێرنەوە بۆ زۆر کەونارو دەی لکێن نەوە بە دەستپێکی بوژانەونەوەی بژێوی ژیان. رای یەکێک لە شۆرە سوارانی ئەدەبی گەلی کورد مامۆستا “ هێمن „ی شاعیر دەگێڕینەوە کە بەرێزیان ئەو جێژنە بۆ جێژنی میهرەگان، دەگێرێتەوە و من : دەی خەمە بەینی ئەم ((( کەوانەوە و دەڵێ : لێرەدا قسەی من : لە سەر نەورۆز بۆچوونێکە کە رەنگە لە گەڵ بۆچوونی زۆرێک لە مێژوونوسەکان دا جیابێ برێکی تەفاوەت هەیە . من لەو باوەرەی دام مومکینە ،ئاگریش لە ڕۆژی نەورۆز دا دۆزرابێتەوە هیچ دوورنیە. کاوەش زوحاکی لە رۆژی نەورۆزدا سەرو نەگوم کردەبێ و هیچ دوورنیە ئەوەش بێ . بەڵام من نەورۆز بە جەژنێکی ئابووری دەزانم لە کوردستان ،وە کرمانجانەو بۆ چوونەکەشم بۆچوونێکی کرمانجانەیە . من ۆێم وایە ئەو گەلانەی بەزمانی ئێرانی قسە دەکەن ، وەتاریخ ئەوەی سابیت کردوە کە لە قەبقازەوە هاتوونە ئێرانی ئێستاو کوردستان ئەوانە هەموو شوانە وێڵە بوون .یانی بەدوای لەوەرو کوێستان وهەواران دا هاتوون .لە بەر وەی نەورۆزیش هەر بۆیە بە جەژنێکی ئیقتیسادی دەزانم چوونکو ژیانی بابو باپیرەکانی ئێمە لە مەر داری … بووە زۆر کەسیش ئەوە دەزانێت .ئێستاش کە سەیری کوردستان بکەی کەسێک کە چەن سەد سەر مەرێکی هەبێ ،وەختێکی کە بەرانی تێبەر دەدا جێژن دەکات شیرینی ومێوژ دەدات بەمنداڵان و دەرو جیرانان داوەت دەکا . دەبێ شتێکی لە ئەستۆی بەران بەکات بیدا تا بوێرێ بەران لە مەری بکا دەنا شوان رێگای ئەوەی بکا .دالە بەر وەی من هێناو مەو بە حیسابی من :جێژنی میهرەگان ،بەداخەوە کە لە نێوکوردی دا لە بیر چۆتەوە ،مەر بووتە بە بەران تێبەردانی کوردی .وە جێژنی سەدە کە ئێمە پێی دەڵێین (بێلندانە) مەربووتە بەوەی کە وەختێکی سەدرۆژ لە بەران تێبەر بوون تێپربوو کەمتر وایە مەر بەرباوێ ئەوەش جێژنێک بوو بۆیانکردوە .بەڵام جێژنی هەرە گەورە جێژنی هەرە گەورەی مەرداران جێژنی نەورۆزبووە . کە زەویان بوە جێژنی زەویان بووە.ئەوەیان کردۆتە جێژنی هەرە گەورە وە سێزدە بەدەرەکەشمان رەنگ بێ هەر مەربووت بێ بەوەی .چوونکو بەرخ کە سێزدە رۆژی رابوارد ئیدی دەتونێ بۆخۆی دەتوانێ بلەوەرێ ومەر زاو ماک بکرێ . بەوپێوەرە ئەوە بۆ چوونی منە لەسەر بەهارو نەورۆز وپێماویە جێژنێکی ئابووریە . وەپێماویە هەقیشمانە ئێمەی کورد ،بە هەموو هێزمانەوە ئەو رۆژە بە رۆژێکی پیرۆز بەزانین . چوونکا بەهارەو ماڵاتمان دەژێتەوە و هەوا خۆش دەبێ و کوێستاو دەشت و دۆڵ ورەزو باخ مێگ وشاخمان دەرنگێتەوە .دا هەر ئەوەش بۆتە هۆکارێک بۆ ئەوەی کە کوردەکانی ئێمە لە دەستی سەرماو سۆڵە وژیانی نارەحەتی وەرزی زستانی کوردستان نارەحەت وناڵو هاوریان بەچێتە ئاسمان . )))
تا ئێرە ئەوە بوو کە لە سەر نەورۆز من رای مامۆستا “ هێمن نم “ گێرایەوە هەر چەندە رەنگە سەد لە سەد وەکو خۆی لە بیرم نەمابێت یان زمان شیرین وخۆش بێژی مام „هێمن “ نم دەر نەخست بێ بەڵام ئەوە هیچ لە گەورەی ئەو کەم ناکاتەوە و بۆ کەچە خوێندەوارێکی وەکو من زۆریشە .من : وەکو کەسێک کە زۆرخۆم بە تینوی ساخ کردنەوەو بەدوادا چوونی رەسەنایەتی مێژووی گەلی کورد ئەزانم و جەژنی نەورۆزیشم بەلاوە گرینگەو ئارەزووی ئەوە ئەکەم بەکرێت بە جێژنێکی تەواو نەتەوی و لە ئێستا زیاتر پیرۆز بەکرێ و لە جیهان دا وەکو جەژنی کورد پێناسەو ساخ کرێتەوە ولە دەستی دەرە کی دووربێت . هەر ئەوەش وا ئەکات کە سەر بە هەموو کون وکلەبەرێک دا بەکەم بۆ زیاتر تێکیشتن لێی و لەو رێگایەشەوە جۆر بابەتی باشو سەر چاوەی گرینگم بەر چاو ئەکەوێت کە بۆ ئەوە ئەبن پەشتیان پێ بەبسترێت وکارو خەباتیا بۆ بەکریت ، وە هەندێک جار بابەتی چوتو خراپیش ئەبینم .کە پێ ئەچێت هەڵ بەستراو بەلارێدا بردنی گەلی کورد بێت لە ئەسڵو بەنچینەی جەژنی نەورۆز . من : لە مەجالی گەران و بنکۆڵ کردنی سەر چاوەو بابەتی بە پێزو کەسانی ئەکادیمیو شارەزام لەو بوارەدا زۆر بەر چاو کوتوون ، بەڵام لێرەدا بابەتێک کە بەڵامەوە گونجاوە و واهەست ئەکەم لێک دانەوەکانی لە سەر جێژنی نەورۆز و گێرانەوەی مافی ئەو جێژنە بۆ گەلی کورد کە سەد لە سەدیش نیشانی نەپێ کابێت گرنگ نیە. گرنگ ئەوەیە کە بیرو بروایەکی تروسکە دارو خۆرست هەیە و دوور لە بیرو رای دەرەکیو ئەفسانە هۆنینەوە ،بە شێوازێکی زانستیانە ئەو مافە بۆ نەوەکانی گەلەکەی دەگێرێتە. لێرەدا بابەتێکی بەرێز دوکتۆر „مەولوود ئیبراهیم حەسەن “ مامۆستا لە زانکۆی سلاحەدین ،لە سەر نەورۆز و لە میانەی پرسیارو وەڵامدا کە( کورد پا)لە گەینان کردوە . بەرێزیان بەوردی و شارەزایانە تیشک دەخاتە سەر زۆر لایەنی جێژنی نەورۆزو بەڵگەوە ئەو مافە بەهی کورد ئەزانێت ، ئەوەش ناوی ئەو بابەتەیە کە بەرێزیان شیکاری بۆ ئەکات ، بەناوی{ نەورۆز لە سەرەتاوە لە كوردستان سەری هەڵداوە و دواتر بە دونیادا بڵاو بۆتەوە } کە من لێرەدا وەکو خۆی دەی خەمە ناو سێکەوانەوە وەکو پێشەی هەمووکاتێکم حەزلە چرنوق کرتن ناکم و هەر بابەتێکیش کە بەدڵم بێت بەبێ پرسی خاوەنە کەشی کە وێنەیم دەست کەوێت لە تۆرە کۆمەڵایتیە ئەلکترۆنیەکاندا یان لە سەر رووبەری کتێب یان هەر بەرهەمێکیتر ، هەر بۆیەش ئەوە دەکەم بەبروای من ئەوەنەک ماف خورانە بەڵکو رێزگرتنە لە کەسایتیە وبابەتەکەی کە لەسەری دواوە .وە کورد پاش هەندێک لە بەرهەمەکانی ئەوبەرێزەی داناوە منیش لایان نادەم ،
(((نەورۆز لە سەرەتاوە لە كوردستان سەری هەڵداوە و دواتر بە دونیادا بڵاو بۆتەوە
دوكتور مەولوود ئیبراهیم حەسەن
مامۆستای زانستگای سەلاحەدین/ هەولێر
ـ پسپۆڕ لە ئەفسانەی مێژوو و ئەفسانەی كوردی تا ئیستا ئەم بەرهەمانەی چاپ كراوە لە (لە کۆتای باسەکەی بەرێزیان بەرهەمەکانی دانراون. ت و:).
دوکتور مەولوود: نەورۆز لە سەرەتاوە لە كوردستان سەری هەڵداوە و دواتر بە دونیادا بڵاو بۆتەوە
نەتەوەكانی رۆژهەڵات مافی خۆیانە جەژنی نەرورۆز بگرن و بەهی خۆیانی بزانن، بەڵام راستییەك هەیە و نابێ كەس بە هەندی نەگرێ، ئەویش ئەوەیە نەورۆز لە سەرەتاوە لە یەك شوێن و لە یەك زەمەن و لەناو یەك نەتەوەسەری هەڵداوە و ئەویش لە كوردستان و لەنێو نەتەوەی كورد بووە و بەرلە 10 هەزار ساڵ زیاترە.
لە بەربەری جێژنی نەورۆزدا ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا بە مەبەستی تاوتوێی زیاتری ئەم پرسە و دەرخستنی راستی و لایەنە شاراوەكانی ئەم بۆنە گرینگە وتووێژێكی تایبەتی لەگەڵ دوو مامۆستای شارەزای مێژوو و توێژەری بواری نەورۆز پێكهێناوە کە بە دوای یەکدا بڵاویان دەکەینەوە.
وتووێژی تایبەتیی ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا لەگەڵ دوکتور مەولوود ئیبراهیم حەسەن، مامۆستای زانستگای سەلاحەدین، لێكۆڵەر و پسپۆڕ لە ئەفسانەی مێژوو و ئەفسانەی كوردی سە بارەت بە نەورۆز.
كوردپا: بە درێژایی مێژوو نەورۆز لەناو نەتەوەی كورد وەكوو „نەورۆزی كوردان“ ناسراوە، لە هەمان حاڵدا لەلای نەتەوە و گەلانی ئێران بە تێكڕا و وڵاتانی دەورووبەر وەكوو „تاجیكستان، توركەمەنستان، ئازەربایجان و ئەفغانستان“یش بەڕێوە دەچێت، لەبەرچی جێژنی نەورۆز لەناو ئەو هەموو نەتەوانە بەڕێوە دەچێت و هاوكاتیش هەموان بە جێژنی رەسەنی خۆیانی دەزانن، مەسەلەی سەرەكی و راستیی ئەم پرسە لە كوێ دایە؟
دوکتور مەولوود ئیبراهیم حەسەن: لەوەی كە نەورۆز لە ناو كوردان بە (نەورۆزی كوردان) ناسراوە، ئەمە لەخوڕا دروست نەبووە. نەورۆزیش وەك هەر رووداوێكی مێژوویی، شوێن و زەمەن و كاراكتەری روودانی خۆی هەیە. نەورۆز لە سەرەتاوە لە كوردستان سەری هەڵداوە و بۆ داستانی (ئیننانا و دەمموزی) واتە (عەشتار و تەمموز) دەگەڕێتەوە. زەمەنی سەرهەڵدانیشی، بۆ سەرەتای سەرهەڵدانی (كشتوكالی ئەشكەوت) دەگەڕێتەوە، كە زەمەنەكەی لە نێوان 10 هەتا 12 هەزار ساڵ پێش ئێستایە ئەو داستانەش لە نێوان باپیرانی سۆمەری پێش چوونە خوارەوەیان بۆ ناوەراست عێراقی ئێستا پەیدا بووه. هەر بۆیە نەورۆز لە كوردستانەوە سەری هەڵداوە هەر لە كوردستانیشەوە بە دونیادا بڵاو بۆتەوە. بۆ نەورۆزی كوردانیش هۆی ئەوەیە، هەر جێزنێك لە نێو هەر وڵات و هەر میلەتێك سەر هەڵبدا ئەوە بە هی ئەو میلەتە دەناسرێ، (سەیر كە „جیمس مۆیەر“لێكۆڵەری فەرانسی): ساڵی 1812 زایینی لە كوردستان، كوردەكان دەبینێ خەریكی پێشوازی كردنن لە جێژنیك. دەپرسێ ئەوە چ جێژنێكە؟ خەڵكەكە دەڵێن: ئەوە جێژنی كوردانە هەروەها هیزی فرانكفۆرت، شوێنەوارناسی ئاڵمانی لە ساڵی 1930 زایینی لە نزیك مووسڵ خەریكی پشكنینی شوێنێكی شوێنەوارناسی دەبێ، لە شەوی نەورۆزدا دەبینێ كرێكارە كوردەكان جۆرە گەمە و نواندنێك دەكەن ئەو گەمە و نواندنە زۆر لە رێوڕەسمی ژیانەوەی تەمموزی دەچێ. ئەمە دەبێتە هۆی ئەوەی كە لێكۆڵینەوەیەك بنووسێ بەناوی (گقوس تمموزیەنی كردستان؛ Tammuz rituals in kurdistan) لەمەشدا بۆمان روون دەبێتەوە كە نەورۆز و زیندوو بوونەوە تەمووز، هەر دووكیان یەك شتن ئەو شتەش نەرۆزە نەورۆزیش نەورۆزی كوردانە. ئەگەر لەسەر قسەی هیزی فرانكفۆرت زیندوو بوونەوەی تەمووز جێژنی نەورۆزە و نەورۆزیش جێژنی كوردانە، ئەوە رۆژی جێژنەكەش هەر هەمان رۆژی زیندوو بوونەوەی تەمووزە و ئەو رۆژەش سەری ساڵی سۆمەرییەكان بووە ئێستاش سەری ساڵی كوردانە لە وەڵامی ئەوەشدا كە زۆر وڵات میللەت جێژنی نەورۆز دەكەن بە هی خۆیان و ئەمە كاریكی ئاساییە، هۆیەكەشی ئەوە یەكە جێژنی نەورۆز تەمەنێكی زۆری هەیە و كۆنترین جێژنی هەموو مرۆڤایەتییە. هەر یەك لەو وڵاتانەی كە ناوت هێنان زیاتر لە هەزار سالە نەورۆز پیرۆز دەكەن هەر میللەتێكیش هەزار ساڵ و زیاتریش بەردەوام جێژنی ساڵانە، جێژنی نەورۆز بگێڕێ مافی خۆیەتی بە هی خۆی بزانێ، بەڵام راستییەك هەیە و نابێ كەس بە هەندی نەگرێ، ئەویش ئەوەیە نەورۆز لە سەرەتاوە لە یەك شوێن و لە یەك زەمەن و لەناو یەك میللەت سەری هەڵداوە و ئەویش لە كوردستان و لەنێو نەتەوەی كورد بووە و بەرلە 10 هەزار ساڵ زیاترە.
كوردپا: ئەو بەڵگە و فاكتە سەلمێنراوا و مێژووییانەی كە نەورۆز بە كوردەوە پێوەند دەدەن كامانەن و لە بەرامبەردا ئاخۆ بەڵگەی سەلمێنراو لەبەر دەست دان كە مێژوونووسانی نەتەوەكانی تر ویستوویانە كورد و نەورۆز لە یەكتر داببڕن؟
دوکتور مەولوود ئیبراهیم حەسەن: بەڵگەی ئەوەی كە نەورۆز پێوەند دەدەن بە میللەتی كورد، ئەوە بەڵگە زۆرەئەوە راستییەكە كە داستانی (تەمموز و عەشتار) بەردەوامی (ئیننانا دەمموزی) سۆمەرییە. سۆمەرییەكانیش ئەو مرۆڤانەن كە لە چیاكانی زاگرۆسەوە چوونەتە خوارەوە، ئەم رایەش بۆ پێشینەی سۆمەرییەكان لە هەموو رایەكانی تر پـڕ بەڵگەترە كە بۆ پێشینەی سۆمەرییەكان دروستیان كردووەن هەولێر – ئەربیل كۆنترین شارە و هەر باپیرانی سۆمەرییەكان دروستیان كردووە، پێش چوونە خوارەوەیان بۆ ناوەڕاستی عێراقی ئێستا ئەوەندەش كە لێكۆڵەران بەڵگەی پێوەندیی نێوان سۆمەرییەكان و كوردیان لەبەر دەستە! بۆ هیچ نەتەوەیەكی دیكە لەبەر دەستدا نیە لێكۆڵەران بۆ پێوەندیی كورد و سۆمەر زۆر رای جوان و بەلگەی زانستی دەهێننەوە. خۆشبەختانە زۆربەی ئەو لێكۆڵەرانەش خەڵكانی غەیرە كورد و رۆژئاوایین، كورد بەگشتی چونكە مێژووی خۆی بە وردی ناخوێنێتەوە زۆر جار توانای ئەوەی نیە كە باوەڕ بەڕای لێكۆڵەرانی غەیرە كوردیش بكات هەتا ئێستاش زۆربەی رووناكبیر و ئاكادێمییەكانمان نەیانتوانیوە لە كاریگەریی رایە چەوت و مەبەستدارەكانی ناحەزان رزگاریان ببێ. مێژوونووسێك دەنووسێ، هیچ نەتەوەیەك ئەوەندەی نەتەوەی كورد بە دەستی ئەنقەست مێژووی نەشێوێنراوە. بەداخەوە هەتا ئێستا زۆربەی ئاكادمی و رۆشنبیرانمان نەیانتوانیوە لە كاریگەریی ئەو شێواندنە رزگاریان ببێ.
بۆ وەڵامی ئەوە كە ئایا بەڵگە لەبەر دەستەكە نەتەوەكانی دئكە ویستوویانە نەورۆز و كورد لە یەكتر دابـڕن، لە وەڵامدا دەبێ بڵێین ، بەڵێ، بەڵگە لەبەر دەستە هەر بۆ نموونە لە ساڵی 2010دا زایینی كۆمەڵەی گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان جیژنی نەورۆزی كرد بە جێژیكی جیهانی، لەم كارە مێژوویی و گرنگەدا ئێران توانی لە بـڕیارنامەكەی كۆمەڵەی گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان نەورۆز بە جیژنیكی ئیرانی ــ فارسی بناسێنێ لەنێو بـڕیارنامەكەدا بیچەسپینێ. لەسەر ئەمەش شەڕە دندووك ــ شەڕی راگەیاندن كەوتە نیوان چەند دەوڵەتێك وەك ئیران و تاجیكستان و ئەفغانستان و توركمەنستان و توركیە كە هەر یەك لەو وڵاتانە نەورۆزی بە هی خۆی دەزانێ هەتا لە رۆژی واژۆ كردنی بـڕیارنامەی بەجیهانی كردنی جێژنی نەورۆز هەر یەك ئەفغانستان و تاجیكستان چوونە دەرەوە و واژۆیان نەكرد جگەلەوەش ئیران هەموو ئەو وڵاتانەی بە (شەیتانی دز!!) ناو بردووە كە بە ئێرانی بوونی نەورۆز رازی نەبوون. لەوەش سەرتر توركیە ئەو توركیەی كە هەشتا ساڵە كورد دەكوژێ و ئاگری نەورۆز دەكوژێنێتەوە ئەویش نەورۆز بە هی خۆی دەزانێ!؟ كە بە ئێرانی بوونی نەورۆز رازی نەبوون لەوەش سەیرتر توركیە ئەو توركیەی كە هەشتا ساڵە كورد دەكوژی و ئاگری نەورۆز دەكوژێنێتەوە ئەویش نەورۆز بە هی خۆی دەزانێ ئەوەش كە لەم ناوەدا دەنگ و رەنگی نییە نەتەوەی كوردە، كوردی خاوەنی راستەقینەی نەورۆز. ئێستا نەورۆز داگیر كراوە، وەك هەر پارچەیەكی داگیر كراوی كوردستان. ئێمە نەتەوەیەكین كە زۆر بە ئاسانی مێژوو، جوغرافیا و كولتوورمان داگیر دەكرێ. كارەساتی داگیر كردنی نەورۆز زۆر گەورەیە گەورەییەكەشی لەوە دایە ئەوەتا دامەزراوەیەكی نێونەتەوەیی وەكوو كۆمەڵەی گشتیی نەتەوە یەكگرتووەكان جۆرێ رەوایەتی بەو داگیر كردنە داوە ئێران بە خاوەنی نەورۆز دەزانێ! ئەگەر هەتا ئێستا كورد هەوڵی رزگار كردنی پارچە داگیركراوەكانی كوردستانی دەدا لەمەوبەدوا دەبێ بۆ رزگاریی كولتوور و نەورۆز تێ بكۆشی.
كوردپا: پێوەندیی نێوان توخم و پێكهاتە ئوستوورەییەكانی كورد و نەورۆز لە چی دایە؟
دوکتور مەولوود ئیبراهیم حەسەن: ئوستوورە بەرهەمێكی گرنگی عەقڵی مرۆڤە، مرۆڤ بە گشتی. نەورۆزیش لە سەرەتاوە وەك داستانی (ئیننانا و دەمموزی) و (تەمووز و عەشتار) لەسەر بنەمای سروشتی كشتوكاڵی، ئایینی و ئۆستوورەیی دامەزراوە، تا ئێستاش ئەو بنەمایانەی هەر ماوە، ئەگەرچی بەهۆی ئەو تەمەنە زۆرەی كە هەیەتی زۆر ئوستوورەی جیاجیای دراوەتە پاڵ! بۆ نموونە: سەیری ئوستوورەی كاوە و زوحاك بكەن كە ئوستوورەیەكە بە شێوەیەكی تر دراوەتە پاڵ نەورۆز. هەروەها داستانی (مەم و زین). دەتوانین بڵێین: جەژنی نەورۆز یەكێكە لەو رووداوە مێژووییانەی كە ئێستا زۆرترین ئەفسانەی دراوەتە پاڵ. ئەفسانەی دژ بە یەك، ئەمەش ئەگەر شتێك بسەلمێنێ كە نەورۆز جەژنێكی كۆن و گرینگ و پیرۆزە.
كوردپا: مەسەلەی زوحاك و كاوەی ئاسنگەر و پێوەند دانی بە نەورۆزەوە چۆن لێك دەدەیەوە، لە حاڵێكدا بە درێژایی مێژوو كورد كاوەی ئاسنگەری وەكوو رەمزی مانەوە و قارەمانەتی ناساندووە و شانازیی پێوە كردووە، بەڵام بەڵام هێندێ پسپۆڕی بواری مێژوو و شارەزا دەڵێن زیندوو كردنەوەی ئەم مەسەلەیە و پێوەند دانی بە كوردەوە بە قازانج نیە، بەڕای ئێوە هۆیەكەی بۆ چی دەگەڕێتەوە؟
دوکتور مەولوود ئیبراهیم حەسەن: مەسەلەی كاوەی ئاسنگەر و زوحاك دەبێ وەك ئەفسانەیەكی رەمزی، هێمایی بخوێنینەوە. ئەگەر وامان خوێندەوە. ئەوا داستانێكی جوان و پیرۆزە و دەكرێ پەندی لێ وەربگرین، بەڵام ئەگەر پێمان وابێ كاوە و زوحاك وەك ئەوەی كە چیرۆكەكەی زانراوە رووداوێكی مێژووییە و لەنێو كورد بەم شێوەیە رووی داوە! ئەوا لێرە بە هەڵەدا دەچین، چونكە لە هەموو مێژووی كورد، كاوە و زوحاكێكی بەو شێوەیەمان نەبینیوە و ئەوە بەو مانایە نیە كە پیاوی ئازای كاوە ئاسامان نەبووە زاڵمی خوێن خۆری وەك زوحاكمان نەدیوە! نا نەخێر! بەڵام لە مێژوودا كاوەیەكی راستەقینە نادۆزینەوە حەڤدە كوڕی كوژرابێ بۆ كوڕی هەژدەهەم بەربێنەكەی بكاتە ئاڵا و چەكوچی ئاسنگەری بخاتە سەر شان و زوحاكی دوو مار لەسەر شانی تەمەن دوو هەزار ساڵە بكوژی!؟
لێرەوە دەبێ، كاوە و زوحاك بە ئوستوورە تێبگەین و بە دوای ئەوەشدا بگەڕێن كە ئوستوورە چۆن درووست دەبێ، بەتایبەت ئوستوورەی مێژوویی. دوكتوور ( ماجد عبداللە الشمس) دەنووسێ: كاوە، كە كوردەكان بە پاڵەوانی داستانی كاوە و زوحاكی دەزانن! گۆڕانی (كیبیلی)ی خوداوەندی ئاگر و ئاسن توانەوەی سومەرییە: گۆڕاوە بە كاوە، كیبیل بووە بە كابیل و كابیل بووە بە(كابی) و كابی بووە بە (كاوی) و كاوی دوا جار بووە بە (كاوە) خۆ ئەوا كیبیل خوداوەندی ئاگر و ئاسن توانەوەش بووە، ئاگر و ئاسن توانەوەش دەكاتە ئاسنگەریی (كاوەی ئاسنگەر) بۆ زوحاكیش زۆر لە لێكۆڵەران زوحاك بە (ئەستیاگ) دوا پاشای میدییەكان دەزانن و دەڵێن: هیچ پاشایەك ئەوەندەی ئێستیاگ پاشای مێژوو غەدری لێ نەكردووە. ئەو پاشایە لە ژیانی خۆیدا رێك بە پێچەوانەی ئە كەسایەتییەی زوحاك بووە كە بۆی درووست كراوە، هەندێك لە مێژوونووسان دەڵێن: ئێستیاگ پاشایەكی باش بووە و لای خەڵكەكەی خۆی خۆشەویست بووە، بەڵام ئەفسانەی ناحەزان ئاوا گۆڕیویانە، دواجار دەڵێن ئیسیاگ پاشا ئەگەر لای میللەتەكەی خۆی خۆشەویست بووبێ یان نا!!
هەر چییەك بووبێ، ئەوا بێگومان زوحاك نەبووە و دوو ماری لەسەر شان نەڕواوە!؟
ئەفسانەی كاوە و زوحاك ئەفسانەیەكە كەسایەتیە مێژوویی و ئایینی و ئەفسانەییەكانی لە زۆر شێوە گۆڕێوە و ئەفسانەیەكی تازەی لێ درووست كردووە و پاڵەوانێكی نەتەوەیی هێناوەتە ئاراوە و رۆژی كوشتنی ئەو زوحاكە دروستكراوەی جارێكی تر كردۆتەوە بە نەورۆز و مێژوویەكی تری بۆ كورد بۆ نەورۆز دروست كردوە، كە زۆر جیایە لە مێژووی راستەقینە وەك لە سەرەتای وەڵامی ئەو پرسیارەدا گوتم ئەگەر كاوە و زوحاك وەك ئەفسانە و رەمز سەیر بكەین، ئەوا رەمزێكی جوانە كەلە راستیشدا هەروا دەمێنێتەوە.
ئەوە هەر ئیمە نەتەوەی كورد نین كە شانازی بە پاڵەوانێكی نەتەوەیی دروست كراوەوە دەكەین، میللەتان زۆربەیان بەم شێوەیەن، پاڵەوانی ئەفسانەیی و نەتەوەییان بۆ خۆیان دروست كردووە.
کوردپا: سپاس بۆ ئامادە بوونتان بۆ وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارانە
پێناسە:
ـ دوكتور مەولوود ئیبراهیم حەسەن
ـ مامۆستای زانستگای سەلاحەدین/ هەولێر
ـ پسپۆڕ لە ئەفسانەی مێژوو و ئەفسانەی كوردی تا ئیستا ئەم بەرهەمانەی چاپ كراوە.
بەرهەمەكانی لێكۆلەر:
1 ـ وریابن خەوتان لێ نەكەوێ، كورتە چیرۆك بۆ منداڵان – 1981.
2- خۆت لە من بزر مەكە ! شێعر – 1985
3- قەدەغە شكێنی 1 لێكۆڵینەوە لە ئەفسانەی كوردی – دەزگای سەردەم – 2000
4- بەردە ژن !! كورتە رۆمان – 2001
5- گەڕان بە دوای نەمریدا . دەزگای ئاراس – 2002
6- پیری كێوان – كورتە رۆمان – وەزارەتی رۆشنبیری سلێمانی – 2004
7- هێلكەی نامی – بەرگی یەكەم، بەشی یەكەم – ئەنیستیتۆی كەلەپووری كوردستان- 2006
8- هێلكەی نامی – بەرگی یەكەم ، بەشیدووهەم – ئەنیستیتۆی كەلەپووری كوردستان- 2006
9- پیكهاتەی ئەفسانەی كوردی، دەزگای رەنج – 2007.
10- تێر نەخۆر- بەرگی – یەكەم – بەشی سێهەم – دەزگای چاپ و بڵاو كردنەوەی بەدرخان – 2008.
11- زیاتر لە عیشقێك – بەرگی یەكەم – بەشی چوارەم ، دەزگای چاپ و بڵاو كردنەوەی بەدرخان 2008.
12- ئینسكلۆپیدیای هەولێر – 10 بەرگ – بەڕێوەبەری گشتی ئینسكلۆپیدیا- دەزگای جاپ و بڵاو كردنەوەی بەدر خان 2009.
13- ساواك بۆچی حەسەن زیرەكی كوشت؟!! دەزگای چاپ و بڵاو كردنەوەی بەدرخان 2012.
14- نەورۆزی كورد .. لە ئەفسانەوە بۆ بە جیهانی بوون – چەند لێكۆڵینەوەیەكی ئەفسانەیی مێژوویی كولتوورییە – دەزگای جاپ و بڵاو كردنەوەی بەدرخان – هەولێر 2012..
))).( لێرەدا منیش زۆر سپاس بۆ ئەو پرسیارو وەڵامنەو جێگەی دەست خۆشیلێکردنە .لێرە وە بەرێز دۆکتور“مەولوود ئیبراهیم حەسەن: جێناهێم و دەچینە ناو بابەتێکی تر کە لە وتارێکی تر داو بە تێر و تەسەلی و وەردی چووەتە بنج و بناوانی مێژوونی نەورۆزو بەڵگە دێنێتەوە و لەسەر ئەوەی کە ئەو جێژنە هاو شێوەو هەمان جێژنی „تەمووز و عەشتار“ە، کە زۆر لە کەونار و سۆمەرییەکان پێش ئەوەی لە ئەشکەوتەکانی بناری زاکرۆسی کوردستان بێنە دەر و بەرەو خوارووی وڵاتی عێراقی ئێستا شۆر بەبنەوە،( ئەو جێژنە یان خۆ وەکو لەسەرەتاشەوە ووتم شێوازێکی وایان رێز لێگرتووە و بەڕێوە بردووە).یان خۆ دەڵێ : لە مێژووی تەبەریدا باس لەوێ دەکرێت کە عێراقی ئێستا کە مورکی عەرەبی پێوە لکاوە،پێش هاتنی ئێسلام تەنیا حیرە کە شارێکە ئێستا لە عێراق عەشیرەتێکی عەرەبی لێبوە، ئەویش بە هۆی دوژمنکاریان هاتونەتە ئەو ناوچەیە و مافی نیشتەجێبوونیان لە پاشاکانی ساسانی کە خۆیان بە رەچەلک کوردبوون وەرگرتووە. هەروەها عەبدولخالق سەرسام لە کتێبی ئاڤێستای نەورۆزدا بە بەڵگە دەیسەڵمێنێت کە سۆمەرییەکان کوردبوون و نەورۆزیش جێژنێکی کۆنی کوردانەو لە هەر سەردەمێکداو بە بەردەوامی بە پێی باردۆخ و هەڵ و مەرجی رامیاری و ئابووری و فەرهەنگی یادی کراوەتەوە، هەروەها لە هەر سەردەمێکدا نەتەوەی حاکم داگرکرانی کوردستان هەوڵی سرینەوەی ئەومێژوەیان داوە وتا بۆیان کرابێت دەستیان نەپارستوە لەوەی کە مێژووی نەورۆز لە کورد داببرن و بیکەنە موڵکی خۆیان. بۆ نموونە شاعیری فارس (فیردەوسی) دانەری کتێبی شانامە، بنەچەی نەورۆز دەباتەوە سەر کۆنە ئەفسانەیەکی بێ بنەما، واتە ئەفسانەی کاوە و زوحاک. ئەوەی فیردەوسی باسی دەکات هیچ بنەمایەکی مێژوویی نییە. دیارە زوحاک یان (ئاستیاگ) هەبووە و دوایین پاتشای مادەکان بووە. بەڵام نەوەک ئەو جۆرەی کە فیردەوسی باسی دەکات بێجگە لە ئەفسانە لە هیچ شتێکی دیکە ناچێت. هەرچەند بەڵگەی زۆر هەن کە شانامەی فەردوسی کۆپی کراوەێک بێت لە شانامە نووسراوەکانی پێشوو بە دەستکاریەوە.
بە پێی بیرو بۆچوونی شوێنەوارناسان و مێژوونووسان کوردستان بە لانکەی شارستانیەت دێتە ئەژمار، هەبوونی ئایینە جۆراو جۆرەکان و کەمە نەتەوەکان ئەو بۆچوونە پشت راست دەکەنەوە، هەروەها سەبارەت بە جێژنی نەورۆز بە پێی بەڵگە مێژووییەکانیش دەرکەوتووە کە جێژنێکی تەواو کوردییە و لە کوردستانەوە بە وڵاتان و ناوچەکانی دیکەی دەورووبەرماندا بڵاو بووەتەوە.
سەرەرای بەڵگە مێژوویەکان هێندێک بیروبۆچونی دیکە هەن کە بناغەیان لە سەر سروشت و هزر بنیات نەراون. ئەگەر باس لە رابردوو بکەین پێش ئەوەی تێکنۆلۆژیا بێتە ناو ژیانی مرۆڤەوە زۆر بەی نەتەوەکان لە سەر کشتو کاڵ و ئاژەڵداری ژیانی خۆی بردوە بەرێوە.{لێرەوەش جارێکیتر زینمان دەچێتەوە بۆ راو بۆچوونەکە ی “ مام هێمن „و هەمووراو بۆچوون و سەرچاوەکان بناخەی نەورۆزدەبەنە وە بۆ ژیان وگوزرانی ئەوسەردەمەو وە مام „هێمن“یش نەورۆز بە جەژنێکی ئابووری دەزانێ .} کوردستانیش کە ناوچەیەکی شاخاویە و زۆربەی رووبارەکان لەو ناوچەیە سەرچاو دەگرن، نموونەیان هەرە گەورەیان، رووباری دەجلە و فوراتە . ئەو ناوچەیە ئەو رووبارانەی بە ناودا تێپەریوە میزۆپۆتامیای ناو بووە کە سەرچاوەی شارستانییەتی مرۆڤایەتی بووە، هەر وەک دەشزانین ئاوەدانی لە قەدیمدا لە کەنار ئاو و رووبارەکان بوو و پیشەی زۆر بەی خەڵکی ئەو سەردەمەش ئاژەڵدار بووە و بە دەم ئاژەڵدارییەوە کشتوکاڵی کردووە. کەوابوو گۆڕانە وەرزییەکان، لە ژیانی ئەو گەلەدا گرینگیی تایبەت بە خۆی هەبووە. بە تایبەت وەرزی زستان لە کۆندا تەمەنێکی درێژتر لە ئێستای هەبووە و ئێستاش پیاوە بەتەمەنەکانی کورد باشیان لەبیرە کە ساڵی ساڵان بەفرێکی قورس دەباری و جار هەبووە هەتا دوو مانگ لە بەهاریش تێپەڕیوە و بەفر هەر نەتواوەتەوە و عەرزی بەر نەداوە. لەو حاڵەتەدا ژیانی گوزەرانی خەڵکی ناوخۆشتر کردووە و خستونیەتیە چەرمەسەری و نارەحەتیەوە ئەگەر وایە، بە پێی هەموو ئەو فاکتەرانە، هەم سرووشتی و هەمیش مەنتیقییە کە کورد تەواوبوونی وەرزی تووش و سەرمای زستانی کردبێتە جێژن، هەروەها مامۆستا هێمن موکریانی جێژنی نەورۆز دەباتەوە سەردەمی ئاژەڵداریی کورد و بە تایبەتی پێی وایە ئەو رۆژە رۆژی مەڕ زایینە. لەو سۆنگەیەوە کە مەڕداری کورد، رانە مەڕەکەی لەو رۆژەدا دەزێ کردوویەتە جێژن.
{ بەرێزیشیان „دوکتۆر مەولود“ ئەوتا تیشک ئەخاتە سەر بۆ چوونەکەی مام “ هێمن“ بەخۆش حاڵیەوە }
سەرەڕای ئەوەیکە لە هەندێ لە ئەفسانە کۆنەکاندا باس لەوە دەکرێ کە ئەو رۆژەی مرۆڤ بۆ یەکەم جار ئاگری تێدا دۆزیوەتەوە، دەکەوێتە ئاخر شەوی زستان و یەکەم رۆژی نەورۆز و هەموو ساڵێک ئەو رۆژەی وەک رۆژێکی پیرۆز یاد کردۆتەوە و بایخێکی زیاتریان داوە بە ئاگر چونکە سەرەرای ئەوەی گەرمی کردونەتەوە ، زۆر پێشکەوتنی دیکەشی بەدوای خۆیدا هێناوەتە ئاراوە. بە گشتی ئاگر لە باوەڕی کۆنی کوردەواریی خۆماندا هێمایەکی لە مێژینەیە. کەس نکۆڵی لەوە ناکات کە بەر لە هاتنی ئایینی ئیسلام کوردەکان ئیزدەی وزەردەشتی بوون. ئەوان ئاگرپەرست نەبوون. بەڵکوو ئاگر بەلایانەوە وەک هێمایەکی پیرۆز پارێزراوە.ئێستاش شوێنەواوری ئەو ئاگردانانە لە گۆشەو کەناری کوردستان داماون، کە گەورەترینیان ئاگردانێکە کەوتۆتە ناوچەی تیکاب و بە تەختی سڵێومان ناسراوە.
بە گشتی و بەراشکاوی لە کۆتایدا دەتوانم ئەوە بڵێم کە بەپێی هەموو هێماکان نەورۆز کۆنترین جێژنی کوردە و لە کوردستانیشەوە بە ناوچەکانی دیکەی ئاسیادا بەتایبەتی بە ناوچەکانی ئێراندا بڵاو بۆتەوە و ئێستا زۆر گەل و نەتەوە هەن، خۆیان بە خاوەنی ئەو جێژنە دەزانن. لەو نێوەدا ئەوەی زیاتر لە هەموویان بە هێما و باوەڕی کۆنەوە لە جێژنی نەورۆزدا بوونی هەیە و مۆرکە مێژوویی و کەونەکانی بە روخساری ئەو جێژنەوە دیارن، کوردە.
نەورۆزتان پێرۆز بێت و هیوادارم رۆژێکی نوێ و وەرزێکی نوێ بێت پڕ لە سەرکەوتن لە ژیانی و کایە و گشت بوارەکانی هەر تاکێکی کورد لەم جیهانەدا .)))
سەرچاوەکان؛ ویکیپیدیا ، ئاڤێستای نەورۆز ، مێژووی تەبەری خەڵكی لە شوێنە گەشتیاریەكان .
*******
جێژنی نەورۆزلە مێژە بۆ نەتەوی کورد بۆتە هێمای بەر خودان وخۆراگری ، جێژنی نەورۆزو لە ڕۆژدا وکردنەوەی ئاگر بۆگەلی کوردی بۆتە ڕەمزی خەبات، بەهار بۆ گەلی کورد بەبۆنەی جێژنی نەرۆزەوە بۆتەجوانترین و ڕازاوەترین وەرزی ساڵ، لە دەسپێکی ئەم وەرزە نوێیەدا ساڵ نوێ دەبێتەوە ،شاخ وباخ و بژوێن وقڵبەزەی ئاو هەڵدێری کانی وژێر رنووی کوێستانەکانی کوردستان برگی جوانی وخۆشی بە ژیان ئەدەن .
جێژنی نەورۆز وسەرەتای وەرزی بەها رو نوێ بوونەوە، بەواتای جوانی و ڕازاوەی سروشتە و بە بووژانەوە وچڕۆوگوڵ و بەرگی ڕازاوەی دارستان و پێدەشتەکانە ، ئاوێتە دەبێت لەگەڵ سروەی شنەباوهاشەی رووبارو وژەی رەشەبای دەم کل وجووڵەی مەلان وخشەی گڵاو دەنگی بەسۆزی بوولبول و قاسپەی کەوی نەساران و هۆرەی جوتیاروفیکە فیکی شوانان و باڕەی مەری تازەزاو قاوقیژی منداڵانی ناو کۆلانەکان . بەواتایەکی دیکە وەرزی بەهارو جێژنی نەورۆز، سەرکەوتنی پلەکانی گەرما بە سەر سەرماو سۆڵەی زستان وتوانەوەی بەفر وسەهۆڵ بەندانە .
وەرزی نوێی بەهار وجێژنی نەورۆز هەمووکات ولە بیرەوەری خۆشم دا ،وەرزی خۆریک خستنەوەوبوژانەوە بوە ، ورەی بە رزی بەخەبات وشۆرەش داوە، لە وەرزی بەهاری هەموو ساڵێك دا و لە دەست پێکی گەرم بونی هەوا وتوانەوەی بەفری چیاکان و وشەک بوونەوەی باخ وکێڵگەکان بە تیشکی پڕ لە گەرمی خۆرەتاو رۆژی درێژی بەهار ، خەبات و تێکۆشانی نەتەوەی کورد بەبیروبروای پۆڵاینی گنجانی لە خۆبوردو گیان لەسەر دەست لە گەڵ کڵپەی گری نەورۆز ئاگری شۆرەش وبەرنگار بوونەوەش بڵێسەی سەندووە و دەری بەشەوەزنگ داوەتەوە .
زۆربەی هەرە زۆری بزوتنەوە کوردییەکانی نەتەوەی کورد لە میژوی پڕ لە چەرمەسەری ئەم نەتەوە چەوساوەیەدا لە نەورۆز و وەرزی نوێی بەهار و دەسپێکی ئەم وەرزە جوانە هەستانەوەی بەخۆیەوە بینیوە و سروشت یارمەتیدەری بووە بۆ ئەوە کە لە خەبات و تێکۆشاندا پێویستی بە هیچ نەبێت
ئەگەر بە شێوەی جیاواز چاو لە بەهار و ئەم وەرزە ڕازاوە بکەین، ئەوا دەبینین کە چ لە باری ئابوری و خۆراک و خۆ پۆشتە کردنەوە، ئەم وەرزە، بە وەرزی مانەوە و ژیانەوەی نەتەوەی کورد لە کوێستانەکانی کوردستان دەناسرێت و گەورەترین هۆکاری مانەوەی کورد، بەپاڵپشتی شاخەکان وبە بژیوی خۆرسکی چیاو پێدەشتو رووبارەکانی بووە . وەرزی نوێ بوونەوەی ساڵ و بووژانەوەی ژیان لە کوردستان بەهارە ، بەهار، ئەو وەرزە یە کە خۆڕاگری و ورەی بەرزی بە نەتەوەی کورد بەخشیوە و بووەتە هۆی ئەوە ی کە ئەم نەتەوەیە پێویستی بە خۆراک و خواردەمەنی دەرەکی نەبێت و دەستی رەشی داگیر کەران کەمتر واهەبوە ، شاخە سەر کەشەکان ولانکەی شۆرەش وکوردایەتی گیشتە بێ .کورد لە مێژووی هەزاران ساڵەی ژیانی دا زۆر ترین زەرەری لە دەستی ئانیە جۆراو جۆرەکانوەو بەر کوتوە.بەڵام وەک ئاشکرایە تا پێش گەیشتنی ئایینی ئیسلام بە کوردستان و ناوچەکە،کە گەلی کوردستانی بە سەدان ساڵ لە وەدەست خستنی مافەکانی خۆی دواخستوە. بەر لە هاتنی ئیسلام و توشبوونی کورد فەتایە. نەتەوەی کورد خۆی بەڕیوەبەرایەتی کوردستان و ڕۆژهەڵاتی ناڤینی گەوروەو بچوکی کردووە. هەروەها لە پاش هاتن و جێگیر بونی ئەو ئایینەش، کورد دواتر دەسەڵاتی بە دەست گرتووەتەوە و تا ئەو کاتەی کە ئیمپراتوری عوسمانی ڕۆخاوە دەسەڵاتی بە سەر کوردستان هەبووە، بەڵام لە ژیر سێبەری وڵاتانی زلهێزی وەک بریتانیا، فەرانسە، یەکێتی سۆڤییەتی پێشو و ئەمریکا، تا دواتر و لە ساڵی ١٥١٤ و شکستی ساسانیەکان لە شەری چاڵەدەران و بەدوای رێکوتوەکانی سیڤەرو لۆزان دا. کورد بە بێ پرسو رای خۆی وگرانەوە بۆ مافی مڕۆڤ و نیشتەجێبوونی لە سەرخاک وئاوی هازارن ساڵەی باپیرە گەورەکانیان دابەشکران بە سەر چوار وەڵات دا . تورکیە ، ئێران ، عێراق و سوریە .******
هێنانەوەی ئەو فاکتانە لە بەر ئەوە بو کە پەیامی نەورۆز و وەرزی نوێ لە مێژوی نەتەوەی کورد بگەیەنم و نەورۆز و بەهار وەک کاریگەرترین هۆکاری مانەوەی کورد لە خەبات و تێکۆشان بخەمە بەر باس
هەر بۆیە نەتەوەی کورد هەمیشە لە دەسپێکی وەرزی بەهار و نەورۆزی نوێ لە لایەن داگیرکەرانیەوە هەوڵی قڕ کردن و لە ناو بردنی دەدرێت و بە هەمو شێوەیەک پلان بۆ تێکدانی نەورۆزی کوردی دادەڕێژن
